2020 YILINDA BAĞIMSIZ DENETİME TABİ ŞİRKETLER

Bağımsız denetim; finansal tablo ve finansal bilgilerin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlamak, yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarını elde etmek, denetim standartlarında öngörülen gerekli bağımsız denetim tekniklerini uygulayarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenerek rapora bağlanması şeklinde ifade edilebilir.

Türkiye’de, tek tek ya da grup firmaları toplamı olarak, belirlenen Aktif Toplamı, Net Satış Hasılatı ve Çalışan Sayısı kriterlerinden en az ikisini iki yıl üst üste sağlayan işletmeler bağımsız denetime tabidir. Örneğin 2017 ve 2018 yıllarında üst üste aşağıda belirtilen kriterlerden en az ikisini sağlayan firmalar 2019 yılında bağımsız denetime tabidir.26.03.2018 tarih 2018/11597 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla söz konusu kriterler aşağıdaki gibi belirlenmiştir.

Yukarıda belirtilen genel kriterlerin yanında, yukarıda sözü edilen Bakanlar Kurulu Kararı ekinde belirtilen kurumların bağımsız denetimi farklı kriterlere bağlanmıştır. Bu karara göre;

Aşağıda belirtilen kurumların tamamı bağımsız denetime tabidir.

1) Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi şirketlerden;

a) Yatırım kuruluşları,
b) Kolektif yatırım kuruluşları,
c) Portföy yönetim şirketleri,
ç) İpotek finansmanı kuruluşları,
d) Varlık kiralama şirketleri,
e) Merkezi takas kuruluşları,
f) Merkezi saklama kuruluşları,
g) Veri depolama kuruluşları,
ğ) Derecelendirme kuruluşları,
h) Değerleme kuruluşları,
ı) Sermaye piyasası araçları bir borsada veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören veya işlem görmeleri amacıyla Sermaye Piyasası Kurulunca onaylanmış geçerlilik süresi bulunan izahname veya ihraç belgesi bulunan anonim şirketler,

2) 19.10.2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun düzenleme ve denetimine tabi şirketlerden;

a) Bankalar,
b) Derecelendirme kuruluşları,
c) Finansal holding şirketleri,
ç) Finansal kiralama şirketleri,
d) Faktoring şirketleri,
e) Finansman şirketleri,
f) Varlık yönetim şirketleri,
g) Finansal holding şirketleri üzerinde 5411 sayılı Kanunda tanımlandığı şekliyle nitelikli paya sahip olan şirketler.

3) 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet göstermekte olan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri.

4) İstanbul Altın Borsasında üye olarak faaliyet göstermesine izin verilen yetkili müesseseler, kıymetli madenler aracı kurumlan, kıymetli maden üretimi veya ticareti ile iştigal eden anonim şirketler.

5)10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu I hükümleri uyarınca anonim şirket halinde kurulan tarım ürünleri lisanslı depo şirketleri ile 11.8.1982 tarihli ve 2699 sayılı Umumi Mağazalar Kanunu hükümleri uyarınca Anonim Şirket şeklinde kurulan şirketler.

6) Ulusal karasal, uydu ve kablolu televizyon sahibi medya hizmet sağlayıcı şirketler. Aşağıda belirtilen kurumlar ise aşağıda belirtilen kriterlere göre bağımsız denetime tabidir.

1) Sermayesinin en az % 25′i kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, sendikalara, derneklere, vakıflara, kooperatiflere ve bunların üst kuruluşlarına doğrudan veya dolaylı olarak ait olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı 30 milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı 40 milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı 125 ve üstü.

2) Yurt çapında günlük olarak gazete yayımlayan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı 30 milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı 40 milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı 125 ve üstü.

3) Kaynak tahsisi içermeyen yetkilendirme sahibi şirketler ile çağrı merkezi şirketleri hariç olmak üzere, 15.1.2004 tarihli ve 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu, 5.11.2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 1525 inci maddesi kapsamında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu denetimine tabi olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı 30 milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı 40 ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı 125 ve üstü.

4) 20.2.2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu, 4.12.2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve 2.3.2005 tarihli ve 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun uyarınca Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu düzenlemelerine tabi olarak faaliyet gösteren lisans, sertifika veya yetki belgesi sahibi şirketlerden (4046 sayılı Kanun hükümlerine tabi kamu iktisadi teşebbüsleri hariç) aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı 30 Milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı 40 Milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı 125 ve üstü.

5) Sermaye piyasası araçları bir borsada ve/veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem görmeyen ancak Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında halka açık sayılan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı 15milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı 20 Milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı 50 ve üstü.

6) Gayri faal olan veya faaliyetleri geçici olarak durdurulan veya iptal edilmiş olan (gerekli ana sözleşme değişiklikleri ve benzeri prosedür işlemleri henüz gerçekleştirilmemiş olanlar dahil) iştirak ve şirketler hariç olmak üzere, Tasarruf Mevduatı ve Sigorta Fonunun (iştirakleri ile mülga 4389 sayılı Bankalar Kanunu ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu) kapsamında Fon tarafından denetimi ve yönetimi devralman şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı 30 milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı 40 milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı 125 ve üstü.

7) 8.6.1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında faaliyet gösteren kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile sermayesinin en az % 50′si belediyelere ait olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı 30 milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı 40 milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı 125 ve üstü.

BAĞIMSIZ DENETİM SÖZLEŞMESİ NE ZAMAN YAPILIR

Son iki yıl verilerine göre, her iki yılda 3 kriterden her hangi ikisini sağlayarak Bağımsız Denetim yaptırmak zorunda olan şirketler, Bağımsız Denetim Kuruluşu seçimlerini ve sözleşmelerini denetime tabi oldukları yıl içinde yapmak, Denetçi Seçimlerine ilişkin Genel Kurullarını Ticaret Sicilinde tescil ve ilan ettirmek zorundadırlar. Örneğin 2017 ve 2018 yıllarında üst üste 3 kriterden her hangi ikisini karşılayan bir firma 2019 yılı içinde bağımsız denetim kuruluşunu seçmek ve sözleşme imzalamak zorundadır.

BAĞIMSIZ DENETİM YAPTIRMAMANIN SONUÇLARI

TTK Md. 397/2’de “ Denetime tabi olanlar, hazırlanmış olan finansal tablolarının denetimden geçip geçmediğini, denetimden geçmiş ise denetçi görüşünü ilgili finansal tablonun başlığında açıkça belirtmek zorundadır. Bu hüküm, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu için de uygulanır. Denetime tabi olduğu hâlde, denetlettirilmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, düzenlenmemiş hükmündedir.” ibareleri geçmektedir.

Türk Ticaret Kanuna göre; denetime tabi olduğu hâlde, denetlettirilmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş hükmünde olduğundan bağımsız denetime tabi olduğu halde bağımsız denetim yaptırmayan şirketin mali tabloları genel kurul tarafından incelenip tartışılamaz ve ibrası yapılamaz, şirket kar dağıtamaz, sermaye artıramaz ve azaltamaz, mali müşavir, mali tabloları tasdik edemez. Bunun yanında, firmaya finansman sağlayacak kurumlar da bağımsız denetimden geçmiş mali tabloları talep edebilirler. Dolayısıyla, bağımsız denetim yaptırmamak, firmanın finansman elde etmesiyle ilgili sıkıntı yaşamasına da neden olabilir.

Abuzer Akbıyık
S.M.Mali Müşavir-Bağımsız Denetçi